پرسش و پاسخ درباره علائم بلوغ دختران
در چند سالگی قد نوجوان سریعا رشد میکند؟
در دختران بطور معمول رشد سریع قد در 11 تا 12 سالگی رخ میدهد که تقریبا و بطور معمول 2 سال پس از جوانه زدن پستانها و یکسال قبل از وقوع قاعدگی است.
رشد قدی تا چندسالگی ادامه مییابد و در کل دوران بلوغ چند سانتیمتر به طول قد شخص اضافه میشود؟
در دختران رشد قد تا حوالی سن 18 سالگی ادامه مییابد و از زمان شروع بلوغ تا کامل شدن آن بطور متوسط 25 تا 28 سانتیمتر قد نوجوان افزایش مییابد.
آیا میتوان تخمین زد که قد یک کودک و نوجوان بعد از بلوغ چقدر خواهد شد؟
بله. جداول و نمودارهایی تهیه شده اند که میتوان براساس آنها قد نهایی یک کودک یا نوجوان را پس از بلوغ با دقت نسبتا خوب تخمین زد. یکی از سادهترین آنها فرمول یا قاعده زیر است:
2÷(13- طول قد پدر+ طول قد مادر) = ( برحسب سانتیمتر) قد متوسط نهایی دختر خانواده
آیا دارویی وجود دارد که باعث افزایش قد شود؟
بله. مصرف برخی از هورمونها ( ونیز داروهای طبیعی) در دوران کودکی و نوجوانی میتوانند باعث افزلیش رشد قد شوند. اما مصرف آنها فقط در موارد بسیار خاص آن هم با نظر متخصص غدد یا اطفال جایز است. زیرا عوارض و خطرات استفاده خودسرانه آنها بیش از منافعشان خواهد بود.
توصیه های پزشکی جهت رشد مناسب قد
اگر چه ارث نقش اصلی را در میزان رشد افراد دارد ولی عوامل متعدد دیگری نیز در روند آن تاثیر میگذارند. بکار بستن توصیه های زیردر رشد بیشتر قد در دوران کودکی و نوجوانی بسیار موثر خواهد بود. البته لازم به ذکر است که دستورالعملهای زیر بایستی مستمر و در تمامی دوران کودکی و نوجوانی رعایت شوند:
1) رژیم غذایی: در رژیم غذایی کودک و نوجوان استفاده از سبزیجات و میوه های تازه( حداقل یک وعده در روز), لبنیات ( حداقل روزانه یک لیوان شیر تازه یا معادل آن ماست) , ماهی ( حداقل هفتهای دو وعده و به صورت غیر سرخکرده) , گوشت قرمز (هفتهای یک وعده) و حبوبات (هفتهای یک وعده) بسیار مفید و کمک کننده است.
2) فعالیت بدنی: یکی از عوامل موثر در ترشح بسیاری از هورمونها , فعالیت فیزیکی است. توصیه میشود کودکان روزانه حداقل چند ساعت فعالیت فیزیکی( حتی همان ورجه وورجه ساده) داشته باشند و در سنین بالاتر ( نوجوانی) یک فعالیت ورزشی متناسب ( نظیر بسکتبال, والیبال) حداقل 3 بار در هفته ( ترجیحا هر روز) و هر بار نیم تا یکساعت دنبال شود. بایستی از ورزشهایی که فشار زیاد به بدن وارد میکنند (نظیر وزنه برداری و ورزشهای استقامتی) خودداری شود.
3) خواب: یکی از مهمترین عوامل محرک در ترشح هورمون رشد, خواب (خصوصا خواب شبانه) است. مقدار خواب مورد نیاز در هر فرد متفاوت است. فردی ممکن است 8 ساعت خواب برایش کافی باشد و دیگری حداقل به 12 ساعت خواب نیاز داشته باشد. بطور کلی, زمانی مقدار خواب کافی تلقی میشود که فرد در طول روز احساس خواب آلودگی نداشته باشد و سرحال باشد.
پرسش و پاسخ های متدوال در مورد رشد پستانها
اولین نشانه بلوغ جنسی در دختران چیست؟
در اکثر موارد اولین علامت بلوغ جنسی در دختران رشد پستانها است که در ابتدا به صورت برجسته و برآمده شدن نوک پستانها است.
آیا ممکن است یکی از پستانها زودتر از دیگری رشد نماید؟
بله. در تعدادی از دختران نوجوان ممکن است یکی از پستانها شروع به رشد کرده و بزرگ شود و دیگری 7 تا 11 ماه بعد شروع به ظهور و رشد کند و این مسئله یکی از علل عدم تقارن پستانها است و خوشبختانه تا زمان بلوغ کامل تقریبا با هم برابر میشوند.
آیا ممکن است شخصی بیش از دو پستان داشته باشد؟
بله. در حدود 2 تا 6% دختران علاوه بر دو پستان اصلی دارای یک یا چند پستان یا نوک پستان فرعی هستند.
آیا در دوران بلوغ ممکن است نوک پستانها به طور طبیعی ترشح داشته باشد؟
خیر. اصولا هر نوع ترشح از نوک پستانها بجز در دوران نوزادی و پس از زایمان را بایستی غیرطبیعی تلقی نمود و حتما به پزشک زنان مراجعه نمود ( هرچند در اکثر موارد مسئله جدی و مهمی وجود ندارد).
چه عواملی در تعیین شکل, قوام و اندازه پستانها دخیل هستند؟
مهمترین عامل تعیین کننده شکل و اندازه پستانها ارث است ولی عوامل دیگری همچون تغذیه, برخی از بیماریها, مصرف برخی از داروها و عوامل فیزیکی نیز در آن دخیل هستند.
آیا استفاده از سینه بند صحیح است؟
بله. استفاده از سینه بند مناسب از زمانی که پستانها شکل و اندازه در حد بالغین را به خود گرفته است در جلوگیری از شل و آویزان شدن آنها تا حدودی موثر است. سوتینی خوب و مناسب است که
(1) از الیاف طبیعی (پنبه, ابریشم و ..) تهیه شده باشد
(2) سایز مناسب داشته باشد
(3) نه چندان تنگ و کوچک باشد که بر روی پوست اثر بگذارد و نه چندان گشاد و بزرگ که پستانها درون آن به راحتی حرکت کنند.
علت بروز درد پستان در دوران بلوغ چیست؟
در اوایل رشد پستان درست زمانی که سینه ها کمی برجسته میشوند یک توده در زیر نوک پستان ظاهر میشود و اکثر افراد ( چه دختر و چه پسر) ممکن است بطور خودبخودی و یا در اثرتحریک و فشار دادن پستان دچار درد شوند. این مسئله یک امر طبیعی بوده و نیاز به هیچ اقدامی ندارد و فقط بایستی از دستکاری پستانها خودداری نمود. اگر درد شدید باشد میتوان از استامینوفن کمک گرفت.
من دختری 17 ساله هستم و پستانهایم رشد کافی دارند ولی نوک آنها مسطح و حتی کمی فرو رفته اند علت آن چیست؟ آیا قابل رفع و درمان است؟
حالت مسطح یا فرورفتگی نوک پستانها در برخی افراد دیده میشود و امری کاملا طبیعی است و اشکال آن فقط از نظر زیبایی و ایجاد اشکال در شیردادن در آینده است. با به کار بستن برخی تکنیکها میتوان نوک پستانها را کمی برجسته نمود, اما در مواردی ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
پرسش و پاسخ های متداول در مورد رشد موهای شرمگاهی و زیر بغل
آیا ممکن است به طور طبیعی رویش موهای شرمگاهی و یا زیربغل زودتر از پستانها شروع شوند؟
بله. در حدود 20% دختران به طور طبیعی موهای شرمگاهی قبل از رشد پستانها ظاهر میشوند و اگر سایر مسائل و خصوصیات طبیعی باشند جای نگرانی نیست و تحت نظر بودن پزشک کافی است.
آیا رویش و ضخیم شدن موهای صورت و پشت لب در دختران نوجوان ( و زنان) طبیعی است؟
خیر. اگر چنین مسئلهای وجود داشته باشد بایستی به متخصص زنان یا غدد و یا پوست مراجعه نمود.
پرسش و پاسخ های متدوال در مورد عادت ماهانه قاعدگی
1) عادات ماهانه یا قاعدگی چیست؟
به خونریزی های زنانه که در فواصل زمانی تقریبا مشخص و ثابت رخ میدهد عادت ماهانه یا قاعدگی و به خود خونریزی قاعدگی رگل یا عادت گفته میشود.
2) طول مدت سیکل قاعدگی تا چه حد طبیعی محسوب میشود؟
طول مدت سیکل یا دوره قاعدگی ( از اولین روز خونریزی قاعدگی تا شروع خونریزی قاعدگی بعدی) در حالت طبیعی 7±28 روز است یعنی از 21 روز تا 35 روز طبیعی تلقی میشود.
3) آیا در حالت طبیعی ممکن است طول مدت سیکلهای قاعدگی در شخص متغیر باشد؟
یعنی در یک شخص سیکل قاعدگی یکبار 26 روز و بار دیگر 29 روز باشد؟ اگرچه معمولا طول مدت سیکلهای قاعدگی در هر فرد با تفاوت یکی دو روز تقریبا ثابت و یکسان است ولی تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون فشارهای روحی روانی , فعالیت فیزیکی شدید, مصرف برخی داروها ویا برخی از بیماریها و غیره ممکن است قاعدگی در ماههای مختلف چند روز زودتر یا دیرتر رخ دهد. البته لازم به ذکر است که اگر این تفاوت زیاد باشد ( بیش از 7 روز) و در چند ماه متوالی وجود داشته باشد غیرطبیعی تلقی میشود و بایستی با مراجعه به متخصص زنان مورد بررسی قرار گیرد.
4) خون قاعدگی در حالت طبیعی چه خصوصیاتی دارد؟
خون قاعدگی در حالت طبیعی قرمز روشن یا کمی تیره بوده و به صورت قطره قطره است و چندان شدید نیست که همانند آب جاری شود. همچنین فاقد لخته خون یا توده است. سایر حالات (نظیر دفع لخته یا خونریزی شدید) غیرطبیعی تلقی میشود و بایستی به متخصص زنان مراجعه نمود.
5)مقدار و طول مدت خونریزی قاعدگی در حالت طبیعی چقدر است؟
درحالت طبیعی مقدار کل خونریزی قاعدگی در هر سیکل بطور متوسط 35 میلیلیتر (کمتر از نصف استکان) و حداکثر 80 میلیلیتر و طول مدت آن 3 تا 7 روز است بطوریکه در روز دوم تا سوم شدیدتر بوده و بتدریج کاهش یافته و قطع میشود.
نکته: اگر ظرف 2 ساعت نیاز به تعویض نوار بهداشتی داشته باشید (یعنی خونریزی آنچنان زیاد باشد که مجبور به تعویض نوار بهداشتی در مدت 2 ساعت شوید) بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
6) اگر مقدار خونریزی کم باشد ولی بیش از 7 روز طول بکشد آیا سیکل قاعدگی باز هم غیرطبیعی است؟
بله. چه مقدار خونریزی زیادتر از حد معمول باشد (حتی اگر قاعدگی 3 تا 4 روز بطول بیانجامد) و چه طول مدت خونریزی بیش از 7 روز باشد ( حتی اگر مقدار کل خونریزی کمتر از 100 میلیلیتر باشد) و در دو سیکل قاعدگی تکرار شود غیرطبیعی تلقی شده و بایستی به نزد متخصص زنان مراجعه نمود.
7) خونریزی طولانی مدت و زیاد چه عوارض و اهمیتی دارد؟
اول اینکه ممکن است عامل آن یک مسئله مهم باشد ( مثلا بدلیل اختلال انعقادی خون باشد) و ثانیا اگر درمان نشود منجر به کمخونی و عواقب آن ( نظیر ضعف و خستگی و تپش قلب و....) میشود.
8) آیا در زمان قاعدگی استحمام مضر است؟
خیر. نه تنها مضر نیست بلکه نافع نیز بوده و علاوه بر بهداشت از بدبو شدن ناحیه تناسلی میکاهد.
9) آیا در دوران پریود ( رگل) میتوان به شنا یا سونا رفت؟
با توجه به خونریزی و آلوده شدن آب بایستی از این کار خودداری نمود.
10) منشا خون قاعدگی از کجاست؟
خونریزی قاعدگی در واقع ریزش سطح داخلی رحم است.
11) آیا ممکن است بلوغ با قاعدگی زود شروع شود؟
بله. در موارد بسیار کمی ممکن است بدون اینکه سایر نشانه های بلوغ ظاهر شده باشند قاعدگی شروع شود.
12) خونریزی قاعدگی چه مدت طول میکشد؟
خونریزی قاعدگی در اوایل بلوغ بیش از یکی دو روز و آنهم بسیار جزئی ( در حد لکه) دوام نمییابد و اکثر ظرف 3 تا 5 روز (و گاهی تا 7 روز) متوقف میشود.
13) آیا در اوایل بلوغ فواصل بین قاعدگیها منظم و مشخص است؟
خیر. در یکی دو سال اول بعد از اولین قاعدگی فواصل بین قاعدگیها نامنظم و معمولا طولانی است و ممکن است بین آنها 3 تا 4 ماه هم فاصله بیافتد اما پس از بلوغ کامل ( معمولا 16 تا 18 سالگی) این فواصل منظم خواهد شد و شخص هر 24 تا 32 روز یکبار قاعده میشود.
14) آیا دخترانی که زودتر از معمول قاعدگیشان شروع میشود, کوتاهقدتر خواهند بود؟
تا این اواخر چنین تصور میشد. اما مطالعات جدید نمایانگر این مسئله هستند که شروع زودتر قاعدگی در محدوده سنی طبیعی (9 تا 14 سالگی) نه تنها باعث توقف رشد قد و کوتاه قد شدن شخص نمیشود, بلکه ممکن است قد شخص کمی بیشتر از فردی باشد که دیرتر از آن قاعده شده است.بطور کلی پس از شروع اولین قاعدگی قد دختران تا پایان بلوغ 6 تا 10 سانتیمتر رشد خواهد کرد.
توجه: بلوغ زودرس ( ظهور بلوغ قبل از سن 8 تا 9 سالگی) میتواند باعث کوتاه قد شدن شخص شود.
سئوالات شایع در مورد پرده بکارت و پاسخ آنها
1) آیا ممکن است فردی به طور مادرزادی پرده بکارت نداشته باشد؟
خیر. این مسئله تقریبا هنوز دیده نشده است. البته به ندرت ممکن است پرده بکارت بسیار ظریف و کوتاه باشد و به سختی قابل تشخیص باشد.
2) آیا شکل و اندازه منفذ پرده بکارت در تمامی افراد یکسان است؟
خیر. اگر چه در اکثر افراد منفذ پرده بکارت تقریبا گرد و منفرد ( به قطر 2 تا 10 میلیمتر) است ولی در برخی افراد ممکن است دودهانه, غربالی و یا هلالی باشد.
3) آیا ممکن است پرده بکارت فاقد منفذ باشد؟
بله. در درصد کمی از کودکان دختر بدنیا آمده ممکن است پرده بکارت منفذ نداشته باشد. این حالت معمولا تا زمان بلوغ علامت و مشکلی ندارد و در آن زمان است که بدلیل عدم قاعدگی (و دردهای زیر دل یا لگن) با مراجعه به پزشک مشخص میشود.
4) آیا ورزش (نظیر ژیمناستیک) و یا فعالیتهای بدنی شدید ممکن است به پرده بکارت صدمه برساند؟
خیر. پرده بکارت قابلیت ارتجاعی خوبی دارد و هیچ فعالیت بدنی ( از جمله بازکردن کامل پاها) به پرده بکارت صدمه نمیرساند. مگر اینکه ضربه مستقیم به پرده وارد شود.
5) آیا ممکن است در اثر پریدن داخل آب پرده بکارت صدمه ببیند و پاره شود؟
اگر شخص از ارتفاع نسبتا بلند و بدون لباس زیر و پا باز داخل آب بپرد احتمال صدمه رسیدن به پرده وجود دارد در غیر اینصورت خیر.
6) آیا موقع شناکردن یا نشستن داخل وان آب وارد مهبل میشود؟
در موقع شناکردن یا قرار گرفتن درون آب چیزی به داخل مهبل نفوذ نمیکند. اما اگر پاها کاملا باز باشند ممکن است آب ( و ذرات درون آن) وارد مهبل شود.
7) آیا ورود آب به داخل مهبل ضرر دارد؟
اگر آب تمیز و بهداشتی باشد خیر در ضمن نیازی نیست داخل مهبل با آب شسته شود.
منبع: کتاب بلوغ جسمی روحی روانی در دختران
